SWOT مخفف عبارات Strengths ،Weaknesses ،Opportunities و Threats به‌معنای نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهاست؛ به همین دلیل ماتریس SWOT راهی برای ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای نهاد موردنظر محسوب می‌شود. در حالت کلی، جدول SWOT در رابطه با محصولات، تیم‌ها، سازمان‌ها، رهبران تیم یا نهادهای دیگر کاربرد دارد؛ روش SWOT در بسیاری از محیط‌های تجاری برای درک بهتر نحوه برنامه‌ریزی برای آینده نهاد مربوط استفاده می‌شود. در ادامه جزئیات بیشتری را در رابطه با ماتریس SWOT بیان می‌کنیم، دلایل استفاده از ماتریس سوات را شرح می‌دهیم و نحوه بررسی ماتریس سوات را در قالب مثال‌های ملموسی تشریح خواهیم کرد.
ماتریس SWOT چیست؟
ماتریس SWOT ابزاری است که هم به‌صورت شخصی و هم در محل کار می‌توانید برای ارزیابی و تصمیم‌گیری درمورد موضوعات مدنظر از آن استفاده کنید؛ در بررسی عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار روی موضوع موردنظر بررسی می‌شوند. فاکتورهای داخلی در جدول SWOT عوامل منفی (نقاط ضعف) یا مثبتی (نقاط قوت) هستند که در سازمانتان وجود دارند و می‌توانند به‌نوعی تغییر پیدا کنند یا تحت‌تأثیر قرار بگیرند. از سوی دیگر، فاکتورهای خارجی عوامل منفی (تهدیدها) یا مثبتی (فرصت‌ها) هستند که خارج از حیطه پوششی موضوع ارزیابی‌شده قرار دارند و لزوما نمی‌توانند توسط شما یا سازمانتان تغییر کنند یا تحت‌تأثیر قرار بگیرند. در ادامه به هریک از این جنبه‌های جدول SWOT نگاه دقیق‌تری می‌اندازیم.
نقاط قوت
در ماتریس SWOT بررسی نقاط قوت موضوع موردنظرتان باید ویژگی‌های داخلی یا به‌عبارتی ابعاد مثبت سازمان، فرد، محصول یا نهادی که ارزیابی می‌کنید را شامل شود. برخی از مواردی که در جدول SWOT ممکن است برای درک نقاط قوت موضوع از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
خصوصیات مثبتتان کدام‌اند؟
چه دستاوردهایی به دست آورده‌اید؟
چه چیزی در رسیدن به اهدافتان به شما کمک می‌کند؟
چه منابعی در اختیار دارید؟
چه تخصصی دارید؟
چه چیزی شما را از دیگران متمایز می‌کند؟
نقاط ضعف
بررسی نقاط ضعف درماتریس SWOT مربوط تمام زمینه‌های داخلی را شامل می‌شود که در رابطه با موضوع موردارزیابی به بهبود نیاز دارند یا آسیب‌پذیر هستند. برخی از مواردی که ممکن است برای درک این نقاط ضعف در ماتریس سوات از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
از بُعد داخلی، چه چیزی دستیابی به اهدافتان را دشوار می‌کند؟
فکر می‌کنید که چه ابعادی در رابطه با موضوع موردنظرتان به بهبود نیاز دارند؟
از نظر منابع، تکنولوژی، مخاطب و غیره چه چیزهایی کم دارید؟
برای پیشروی در راستای اهداف بلندمدتتان به چه مواردی نیاز دارید؟
فرصت‌ها
بخش فرصت‌ها در ماتریس SWOT، موضوع موردنظرتان تمام فرصت‌های خارجی مرتبط با آن را شامل می‌شود. برخی از مواردی که ممکن است برای درک بهتر فرصت‌های خارجی در جدول SWOT از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
کدام محصولات، خدمات یا اطلاعات در بین مخاطبانتان محبوب هستند؟
آیا منابع خارجی‌ای وجود دارد که برای رسیدن به اهدافتان بتوانید از آنها استفاده کنید؟
آیا می‌توانید از ترندهای بازار و شرایط اقتصادی کنونی بهره‌مند شوید؟
آیا می‌دانید چه نوعی از تکنولوژی در آینده نزدیک محبوب خواهد شد؟
سهام‌داران چه دیدگاهی در رابطه با برند، محصول یا خدماتتان دارند؟
تهدیدها
بخش تهدیدات در ماتریس SWOT ، تمامی تهدیدهای خارجی را شامل می‌شود که می‌تواند روی موضوع موردنظرتان تأثیری منفی بگذارد. برخی از مورادی که ممکن است برای درک بهتر تهدیدهای این موضوع در ماتریس سوات از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
آیا انتظار دارید شرایط بازار هدفتان بد یا آشفته شود؟
آیا مخاطبان دیگر علاقه‌ای به برند، محصول یا خدماتتان ندارند؟
آیا رقبایتان برتری خاصی نسبت به شما دارند؟
دیدگاه مخاطبان، صنعت یا بازار هدف به کسب‌وکارتان چگونه است؟
چه چیزی می‌تواند کسب‌وکارتان را در معرض خطر قرار دهد؟
آیا رقبای جدید بالقوه‌ای را در حوزه فعالیت خود می‌بینید؟
چرا باید از جدول SWOT استفاده کنیم؟
پس از این که متوجه شدید ماتریس SWOT چیست به دلیل اهمیت آن خواهیم پرداخت. بررسی SWOT برای به‌دست‌آوردن اطلاعات بیشتری درمورد تمام جنبه‌های یک مسئله، تیم، فرد یا نهادهای دیگر به کار گرفته می‌شود. این ارزیابی‌ها در بسیاری از کسب‌وکارها، به‌طور تقریبی در هر صنعتی و همچنین برای اهداف شخصی در راستای ارزیابی میزان پیشرفت افراد، جهت تحقق اهدافشان، استفاده می‌شود. در واقع، افراد از جدول SWOT استفاده می‌کنند تا پیش از تعیین هرگونه اهداف تیمی یا سازمانی مطمئن شوند که برای رسیدن به نقاط عطف معینی از اهداف خود به‌درستی کار می‌کنند. به‌طور کلی، این نوع ارزیابی‌ها از روش SWOT را می‌توان در شرایط مختلفی استفاده کرد. در ادامه چند مثال را ارائه می‌دهیم که استفاده از ماتریس SWOT در آنها می‌تواند نتایج مفیدی را به دنبال داشته باشد:
هنگام تصمیم‌گیری درمورد استخدام کارکنان جدید؛
هنگام طراحی محصول جدید؛
هنگام بررسی عملکرد تیم یا گروه؛
هنگام بررسی عملکرد یک فرد؛
هنگام ارزیابی مخاطبان یا بازار هدف؛
هنگام بررسی محصولی برای بهبود؛
هنگام بررسی فرآیندهای ناکارآمد؛
هنگام تصمیم گیری برای تعیین حوزه موردنظر جهت متمرکزکردن منابع یا چگونگی آن؛
هنگام تعیین اثربخشی شخصی خود در یک جایگاه شغلی؛
هنگام تعیین نقاط قوت خود برای جایگاه شغلی جدید.
نحوه انجام‌دادن تجزیه‌وتحلیل ماتریس SWOT
در حالت کلی، روش‌های مختلفی برای انجام‌دادن ماتریس سوات وجود دارند. در ادامه چند گام اساسی را برای انجام‌دادن این روش بیان می‌کنیم:
۱. موضوعی را که قصد دارید بررسی کنید، به‌طور صریح مشخص کنید
موضوع موردنظرتان می‌تواند یکی از مواردی همچون بررسی میزان پیشرفت در راستای تحقق هدفی خاص، ارزیابی عملکرد کار تیمی یا کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با بازار هدف یا محصولی خاص باشد؛ برای کسب نتایج بهتر، در ابتدا موضوع موردنظرتان را برای بررسی به‌روشنی مشخص کنید. در حقیقت، انجام‌دادن این کار به شما کمک می‌کند تا بینش واضح‌تری در رابطه با موضوع داشته باشید و در نتیجه، ارزیابی کلی بهتری خواهید داشت. در ادامه مثال‌هایی را برای بررسی توسط روش SWOT ارائه کرده‌ایم:
بررسی عملکرد ماه ژانویه تیم فروش داخلی؛
بررسی میزان آمادگی خود برای به‌دست‌آوردن نقش دستیار اجرایی؛
ارزیابی استراتژی بازاریابی شبکه‌های اجتماعی.
۲. چارچوب جدول SWOT را ترسیم کنید
برای نوشتن ماتریس SWOT، مربع بزرگی را ایجاد کنید و آن را به ۴ بخش مربعی کوچک‌تر تقسیم کنید. در مربع بالا و سمت راست، نقاط قوت را ثبت خواهید کرد و در مربع بالا و سمت چپ نقاط ضعف موضوع موردنظرتان را ثبت خواهید کرد؛ همچنین در مربع پایین و سمت راست، فرصت‌ها را یادداشت می‌کنید و در مربع پایین و سمت چپ نیز تهدیدات موجود را فهرست خواهید کرد. همچنین اگر موضوع موردنظرتان شخصی است و می‌خواهید ماتریس سوات را انجام دهید، در صورت تمایل می‌توانید چارچوب مربوط را در دفترچه یادداشتی ترسیم یا آن را در داکیومنت یا فایل اکسلی به‌صورت آنلاین ترسیم کنید؛ همچنین اگر ماتریس SWOT را برای پیشبرد اهداف تیمی انجام می‌دهید، ترسیم کار روی تخته سفید یا قراردادن آن در دسترس همه کارکنان می‌تواند ایده کمک‌کننده‌ای برای شرکت‌کردن همه آنان در جدول SWOT باشد؛ البته اگر فکر می‌کنید که ترسیم این چارچوب روی داکیومنت یا دفترچه یادداشت ساده‌تر است، می‌توانید از این کار صرف‌نظر کنید.
۱. برای کار روی هر بخش زمان بگذارید
برای کارکردن روی تمامی نقاط قوت و ضعف‌های داخلی و همچنین فرصت‌ها و تهدیدهای خارجی، باید به‌اندازه کافی به بررسی هر بخش زمانی را اختصاص دهید؛ بنابراین اگر انجام‌دادن این کار را با تیمتان تمرین کنید، همه اعضای تیم می‌توانند در ارزیابی و بررسی حوزه‌ها شرکت کنند و در نهایت، به نتایج مفیدی دست پیدا می‌کنید؛ به‌عبارتی، انجام‌دادن این کار موجب می‌شود تا دیدگاه‌های مختلفی در اختیارتان قرار بگیرد و در نتیجه می‌توانید به درک جامع‌تری در رابطه با ماتریس سوات موضوع موردنظرتان برسید.
۲. نتیجه را ترسیم کنید و اقدامات اصلی را انجام دهید
پس از اتمام ترسیم جدول ماتریس SWOT، وقت بگذارید تا متوجه شوید که چگونه اطلاعات ثبت‌شده می‌توانند در روند بررسیتان کمک‌کننده باشند؛ به‌عنوان مثال، اگر در حال ترسیم جدول SWOT در رابطه با یکی از متقاضیان شغلی شرکتتان هستید، پس از اتمام کار، آیا او را فرد مناسبی برای فرصت شغلی موردنظرتان می‌بینید؟ آیا ویژگی‌های مثبت او می‌تواند مهارت‌های موردنیاز کسب‌وکارتان را برآورده کند؟ آیا می‌توان نقاط ضعف یا تهدیدات وی را برطرف کرد؟ پس از کامل‌کردن ماتریس SWOT، بازبینی آن پس از گذشت مدت‌زمان مشخصی می‌تواند بسیار مفید باشد؛ به‌عنوان مثال، اگر جدول SWOT شما، در رابطه با موضوعی که در تلاش برای بهبود آنها و دستیابی به ارتقاء شغلی هستید، نقاط ضعف خاصی را نشان می‌دهد، ممکن است پس از کار روی حوزه‌های ضعفتان بتوانید جدول سوات خود را بازبینی کنید و به‌دنبال بهبود سایر کمبودهای خودتان باشید. در واقع، انجام‌دادن این کار کمک می‌کند تا درک بهتری از روند تغییر کار خود پس از تلاش برای رسیدن به اهداف موردنظرتان داشته باشید. پس از این که دریافتید ماتریس SWOT چیست و چه اهمیتی دارد در ادامه مطلب یک نمونه ماتریس SWOT را بررسی خواهیم کرد.
مثالی از ماتریس SWOT
در این قسمت مثالی را از یک جدول ماتریس SWOT برای یکی از مثال‌های ابتدای مقاله تشریح می‌کنیم. توجه داشته باشید که ما برای هریک از بخش‌ها فقط ۳ مورد را ذکر می‌کنیم؛ باوجود این، در صورت نیاز خودتان می‌توانید موارد و اطلاعات دیگری را هم به هریک از بخش‌های جدول SWOT اضافه کنید. ماتریس SWOT: استراتژی بازاریابی رسانه‌های اجتماعی
نقاط قوت:
راه و روش خرید جدید، سرعت تولید را افزایش می‌دهد؛
پویایی گروه امکان همکاری بین اعضا را آسان‌تر می‌کند؛
نقاط قوت مربوط به اعضای متنوع تیم، زمینه‌های تخصصی فراوانی را برایمان فراهم می‌کند.
نقاط ضعف:
بسیاری از افراد مسئولیت‌های مشابهی دارند یا وظایفشان با همدیگر هم‌پوشانی دارد؛
اهداف تیمی مختلفی مدنظر قرار داده می‌شود؛
انجام‌دادن تحقیقات درمورد بازار هدف دشوار است.
فرصت‌ها:
بررسی بلادرنگ پلتفرم، امکان تغییر سریع استراتژی را فراهم می‌کند؛
مخاطبان به محتوای ویدئویی علاقه‌مند هستند؛
ترندهای بازار هدف نشان‌دهنده محبوبیت یک سری پلتفرم‌های خاص نسبت به پلتفرم‌های دیگر هستند.
تهدیدها:
رقیب اصلی از آگاهی برند بهتری برخوردار است؛
محصولات مشابه دیگری هم در بازار عرضه می‌شود؛
توجه مخاطب به برند به‌طور فزاینده‌ای کوتاه‌مدت است.
۵
از ۵
۸ مشارکت کننده
